Śnij piękne sny, mój mały

fot. Klaudia Raflik

Biografie i autobiografie zaczęły cieszyć się wielką popularnością wśród czytelników z racji tego, że mogą oni poznać życie swoich ulubionych autorów od podszewki. Niektóre są poruszające, inne wręcz przerafinowane, jednak mają swój punkt wspólny: skupienie wokół konkretnej osobliwości. Massimo Gramellini – włoski pisarz, dziennikarz i publicysta – zadebiutował w 2010 roku we Włoszech swoją powieścią L'ultima riga della favole (przykładowe tłumaczenie: Ostatnia linia bajek), w Polsce jednak ukazała się dopiero kolejna – Niech ci się coś pięknego przyśni – oparta na życiu autora. Właśnie tę książkę chciałabym wam przybliżyć za pomocą poniższej recenzji.

9-letni Massimo, po przebudzeniu się w sylwestrowy poranek, odkrywa dziwne zdarzenie – jego ojca podtrzymywanego z dwóch stron przez dwóch nieznajomych. Po pewnym czasie dowiaduje się o śmierci matki i załamuje się. Chłopiec, żyjąc wśród ludzi, którzy go nie rozumieją, stwarza własną przestrzeń – fantazyjną i pełną złudzeń, aż do czasu. W jego życiu nadchodzi bowiem moment brutalnego zderzenia z rzeczywistością.

Jaki sekret poznaje Massimo?

Jak zmienia się jego życie?

Gdy tylko natknęłam się na tytuł Niech ci się coś pięknego przyśni, natychmiast zajrzałam na Lubimyczytać.pl, by dowiedzieć się, co to za książka. Po przeczytaniu krótkiego opisu fabuły zdecydowałam – przeczytam ją. Powieści psychologiczne zawsze zajmowały czołowe miejsce w moim czytelniczym guście; zaczęło się od Chichotu losu, który poruszył mnie do cna i spowodował, że dostrzegłam w sobie fascynację tym gatunkiem. Wystarczył moment – przeczytanie jednej strony – żebym poczuła i pomyślała: tak, to będzie dobre. Książkę czytałam trzy dni, z dłuższymi bądź krótszymi przerwami i wciąż rosnącym zapałem. Pokochałam ją całym sercem. Za co? Za to, że jest niezwykle prawdziwa i życiowa, a to w powieściach psychologicznych urzeka najbardziej. 

Nie jest zresztą prawdą, że pragniemy tego, czego nigdy nie mieliśmy. Kiedy jest nam źle, wolimy to, co zawsze było naszym udziałem.

Niech ci się coś pięknego przyśni to pamiętnik autora. Każde słowo w nim zawarte opisuje jego przeżycia i rozterki oraz ukazuje jego stopniową wewnętrzną przemianę. Gramellini w powieści spowiada się z całego swojego życia, przelewa myśli na papier, by podzielić się nimi z czytelnikami i przekazać im wszystkie szczegóły swojej egzystencji. W Podziękowaniach informuje: Nadeszła chwila, by stawić jej [historii, którą nosił w sobie od lat] czoło i wydobyć na powierzchnię. Po to, by przemieniła się w powieść opartą na faktach.

Styl, którym posługuje się autor, jest niezwykle lekki, dzięki czemu czytelnik ma wrażenie, że swobodnie płynie przez całą historię, i wyobraża ją sobie na swój sposób, jednocześnie przeżywając ją wraz z głównym bohaterem. Gramellini nie ukrywa żadnych faktów – niekiedy są one brutalne, innym razem komiczne, ale prawdziwe. Zdarzają się momenty, w których przedstawia on naturalistyczne opisy powodujące, że czytelnika przechodzą dreszcze. Powieść jest wzbogacona o cytaty zaczerpnięte z literatury – Wielkiego Gatsby'ego czy Nędzników – oraz filozofii. 

Jeśli chcesz zmienić skutki, zmień przyczyny. Życie odpowie. Zawsze odpowiada.

Język, w którym utrzymana została powieść, jest prosty, a zarazem barwny. Cały utwór napisany został z dbałością o najdrobniejsze szczegóły. W Niech ci się coś pięknego przyśni nie ma miejsca na nudę. Wszystkie wątki zostały umiejętnie splecione ze sobą, dzięki czemu tworzą zgrabną całość. Powieść została dopełniona fragmentami listów pisanych przez autora albo do autora, co z kolei ją uwiarygodnia. Zastosowanie narracji pierwszoosobowej oraz przedstawienie historii początkowo z perspektywy dziecka, a następnie dorastającego mężczyzny wzmocniły subiektywizm relacji, co jeszcze silniej wpłynęło na wysnucie przeze mnie wniosku, że jest to pamiętnik autora.

Umierać to nic; straszne jest nie żyć.

Słów kilka o przesłaniu. Puenta utworu jest niezwykle ważna w procesie jego interpretacji. Jako wielbicielka literatury i filozofii zawsze doszukuję się w książkach motywów oraz kontekstów. Powyżej wspomniałam o przedstawieniu zdarzeń z perspektywy dziecka, czyli realnym ukazaniu rzeczywistości, jednak to nie wszystko, co możemy dostrzec. Cytaty pochodzące z literatury również wprowadzają do powieści znaczenie metaforyczne, dopełniając ją o aluzje dotyczące życia i śmierci. Niech ci się coś pięknego przyśni to przeplatanka tych dwóch skrajnych wartości. Massimo przenosi się do świata pełnego złudzeń, co świadczy o tym, że zwyczajnie nie radzi sobie z brutalną rzeczywistością i ucieka w fantazję, która może uchronić go od problemów egzystencjalnych. Przenika więc przez świat realny i zamyka się we własnym, wykreowanym przez jego wyobraźnię. Tymczasem ten prawdziwy dotyka go i przeszkadza mu. W tym kontekście zostały ukazane wewnętrzne rozterki i rozdarcie bohatera, a co za tym idzie – zagubienie i niezrozumienie ze strony ojca.

– Boisz się śmierci?

(...) – We wczesnej młodości otarłam się o śmierć. Odtąd ją znam i nie myślę o niej. Wiem, że jest to przejście z jednego wymiaru w drugi, od materii do antymaterii. Egipcjanie nazywali to Wyjściem na Światło. Już mniej przeraża, prawda?

 – A życie?

– Przeraża mnie, że mogłabym je zmarnować. Jeśli śmierć jest podróżą, wyobrażam sobie, iż życie stanowi cenę biletu.

Wewnętrzna przemiana zachodzi w bohaterze w momencie, w którym musi on dokonać podsumowania własnego życia: zderza się z okrucieństwem wojny, poznaje miłość swojego życia, traci najbliższe osoby i zostaje sam. Wówczas poznaje on też prawdę, która, choć jest bardzo bolesna, pozwala mu pozbyć się złudzeń i stać się mężczyzną, człowiekiem dorosłym i – co ważniejsze – dojrzałym.

Powieść polecam wszystkim, którzy chcą oderwać się od własnej rzeczywistości i przenieść do nieco innego świata. Potrafi ona uczyć, bawić i wzruszać – spełnia więc w pełni wyjściowe zadanie literatury.
 

Share: