Biblia każdego montażysty

źródło

W latach 20. Lew Kuleszow przeprowadził kilka eksperymentów montażowych. W jednym z nich zestawił ze sobą ujęcie radzieckiego aktora o neutralnym wyrazie twarzy z trzema obrazami – talerzem zupy, trumną oraz bawiącą się dziewczynką. Za każdym razem odbiorcy dopatrywali się w twarzy aktora innych, sprzecznych ze sobą emocji – głodu, smutku czy radości.

Ten prosty, ale jakże ważny eksperyment ukazuje ogromną rolę montażu w filmowym sposobie myślenia, kiedy to sens obrazu budowany jest na styku kadrów, a nie wynika z jednego z nich.

Technika montażu filmowego to sztandarowa pozycja z tej dziedziny filmowej i – jako jedna z nielicznych – dostępna w języku polskim.

Tytuł: Technika montażu filmowego
Autorzy: Karel Reisz, Gavin Millar
Wydawnictwo: Filmowe Wydawnictwo Wojciech Marzec

Na okładce książki widnieją dwa nazwiska – Karela Reisza i Gavina Millara. Pierwotnie Technikę montażu filmowego napisał Reisz (została po raz pierwszy opublikowana w 1953 r.). Wywarła ogromny wpływ na filmowców całego świata, wznawiano jej publikację kilkanaście razy! Czasy się zmieniają, a wraz z nim sztuka filmowa, dlatego – po prawie piętnastu latach – zdecydowano się na stworzenie drugiego, rozszerzonego o dodatkowe rozdziały wydania. Nową sekcję opracował Gavin Millar we współpracy z Reiszem.

Technika montażu filmowego w liczbach to: 2 części, 4 sekcje i 19 rozdziałów. Książka stanowi kompleksową podróż po historii montażu obejmującą ponad 60 lat historii filmu. Przedstawiany czas to złota era dla tej dziedziny, w której montaż oraz świadomość jego używania rozwijały się w niewiarygodnie szybkim tempie. Znacznie szybciej od współczesnych, mniej dynamicznych czasów.

Siergiej Eisenstein przy stole montażowym

Pierwsza sekcja obejmuje historię montażu – od najwcześniejszych ruchomych obrazów braci Lumière po filmy Michelangelo Antonionego. To naturalny proces opowiadania, w którym poznajemy kino od jego zarania, nowatorskich pomysłów pierwszych twórców. Autor umieszcza scenopisy (w wersji na plan i postprodukcyjne), sprawnie je opisuje, ciekawie analizując kluczowe sekwencje. Zaopatruje swoją pracę w liczne cytaty samych filmowców, wyjaśniających swój zamysł twórczy. W pozycji nie brakuje oczywiście kadrów, które pokazują istotę tego, co słowo nigdy nie do końca nie zawrze.

W sekcji drugiej autor analizuje technikę montażu w różnego rodzaju sekwencjach, np. komediowych i dokumentalnych. Bardzo dogłębnie przedstawiono różnice pomiędzy sposobem montażu scen o różnego rodzaju dramaturgii. W końcu komedie wymagają zastosowania innej płynności niż choćby filmy akcji. Wiele uwag, np. o przejrzystości wydarzeń w sekwencjach akcji, współcześni twórcy powinni wziąć sobie do serca.

Gavin Miller omawia także różne techniki montażowe nie ze względu na gatunki, ale biorąc pod uwagę wybitnych twórców. Kino autorskie lat 60. dało nam wiele reżyserskich indywidualności, wyróżniających się odrębnym wykorzystywaniem środków filmowych, składającym się na niepowtarzalny styl. Dzięki temu zestawieniu, wyraźnie widać różnice pomiędzy reżyserskimi punktami widzenia; łatwiej zrozumieć decyzje każdego z twórców.

źródło

Technika montażu filmowego, ze względu na czasy, w jakich powstała, nie zawiera informacji dotyczących cyfrowej obróbki obrazu filmowego. Wiele omawianych filmów pochodzi z epoki nożyczek i taśmy klejącej, a więc fizycznego kontaktu, mającego w sobie coś z magii tworzenia. Niemniej publikacja ta stanowi podstawę dla wszystkich montażystów, reżyserów oraz filmoznawców pragnących zgłębić tajniki montażu filmowego. Wyczerpująco i w sposób przejrzysty analizuje historię montażu, od najwcześniejszych niemych produkcji aż do lat 60. Wydaje się, że to czasy odległe, ale każdy dobry twórca, nawet o bardzo odrębnym stylu, korzysta z doświadczeń autorów wcześniejszych. Choć innymi środkami, istota montażu, czyli odtworzenia konkretnej wizji z różnorodnych elementów układanki, pozostaje niezmienna.

Share: